Genç stajerin gemide ölümü meclis'e taşındı
Piri Reis Üniversitesi Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisliği birinci sınıf öğrencisi 19 yaşındaki Mustafa Koç’un staj yaptığı gemide yaşamını yitirmesi meclis gündemine taşındı.
CHP Genel Başkan Yardımcısı ve Emek Büroları Koordinatörü Veli Ağbaba, ağır çalışma koşulları nedeniyle hayatını kaybettiği iddia edilen stajyer öğrenci Mustafa Koç’u Meclis gündemine taşıdı. Ailesinden yapılan açıklamaya göre, 19 yaşındaki öğrencinin daha önce herhangi bir sağlık sorununun bulunmadığına dikkat çeken Ağbaba, verdiği yazılı önergede Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk’a şu soruları sordu:
• Stajyer çalışanların çalışma koşulları ile ilgili Bakanlığınızın herhangi bir denetimi var mıdır?
• Stajyer çalışanların iş sağlığı ve güvenliği kanunu kapsamı dışında çalıştırılıp çalıştırılmadığı Bakanlığınız tarafından nasıl denetlenmektedir?
• 2002 yılından bugüne çalışma yaşamı içerisinde kaç stajyer öğrenci iş sağlığı ve güvenliği sağlanmadığı için hayatını kaybetmiştir?
• Mustafa Koç’un yaşamını yitirmesi ile ilgili Bakanlığınız herhangi bir soruşturma başlatmış mıdır?
• 6331 Sayılı İş sağlığı ve Güvenliği kanununda stajyer çalışanların sağlığı ve güvenliği ile ilgili Bakanlığınızın ek bir çalışma planı var mıdır?
**************************
BİLSEYDİM ASLA BU BÖLÜMÜ SEÇMEZDİM
Üniversite öğrencisi Mustafa Koç'un staj yaptığı gemide yaşamını yitirmesi, gemide staj yapan öğrencilerin çalışma koşullarını gündeme taşıdı. Kölelik koşullarında çalıştıklarını anlatan stajyerler, "Bilseydim asla bu bölümü seçmezdim” diyor.
Piri Reis Üniversitesi Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisliği birinci sınıf öğrencisi Mustafa Koç’un (19) staj yaptığı gemide yaşamını yitirmesi, gözleri bir kez daha stajyerlerin çalışma koşullarına çevirdi.
Ailesi ve arkadaşları, akciğer enfeksiyonu nedeniyle öldüğü belirlenen Mustafa Koç’un 18 gün boyunca günde 20 saat çalıştırıldığını, ortalama 45 derece sıcaklıkta bir yerde uyuduğunu ve kimyasal kalıntılar içeren bir tankı temizlemek zorunda bırakıldığını açıklamıştı. Geminin bağlı bulunduğu Chemfleet Denizcilik firması ise kimyasal kalıntı iddialarına net yanıt vermemiş, Koç’un çalışma saatleri konusunda yasal sürelerin aşılmadığını ve genç stajyerin görevi olmayan işleri yapmak zorunda bırakılmadığını iddia etmişti.
Gemide staj yapan öğrencilerin anlattıkları, firmanın iddialarının genel uygulamayla bağdaşmadığını ortaya koyuyor.
BirGün gazetesinde yayınlanan Meltem Demiralp ve Seda Balmumcu 'nun hazırladığı habere göre, öğrenciler iş güvenliğinden yoksun biçimde uzun saatler boyu çalıştıklarını, görev tanımının dışında işler yapmaya zorlandıklarını ve emeklerinin karşılığını alamadıklarını belirtiyor.
‘MESAİM BİTTİ’ DİYEMİYORSUNUZ
A.T. (18), Piri Reis Üniversitesi Gemi Makineleri İşletme Programı birinci sınıf öğrencisi. Lise son sınıfta bir gemide zorunlu staj yapan A.T., staj sözleşmesinde çalışma saatlerinin 8.00-17.00 olarak belirtildiğini, ancak bu saatlere çoğunlukla uyulmadığını anlatıyor:
“Ben hiç 8.00’de işe başlayıp 17.00’de çıktığımı hatırlamıyorum. Sabah 6’da gidip gece 12’de, hatta sonraki gün akşam 6’da çıktığımı hatırlıyorum. Gemide çalışma koşulları çok dengesiz. Ben çıkıp gidiyorum diyemiyorsunuz, gemi kıyıya yanaşmamış ve staj puanınız dönem ortalamasından daha önemli. En ufak bir puan kırılması ortalamanızı ciddi şekilde etkiliyor. Bu işi yapmıyorum diyecek, karşı gelecek lüksünüz olmuyor.”
İŞ GÜVENLİĞİ ÖNLEMİ NEREDEYSE HİÇ YOK
A.T.’nin anlattığına göre, sözleşmede yer aldığı halde uygulanmayan tek kural bu da değil. Sözleşmede koordinatör öğretmenlerin olacağı belirtiliyor, ancak bu öğretmenler çoğunlukla gemide bulunmuyor. “Koordinatör öğretmenlerin yüzde 80-90’ı gemiye sadece bir veya iki defa geliyor” diyen A.T., gemilerde alınan iş güvenliği önlemlerinin ise çok yetersiz olduğunu ifade ediyor:
“İş güvenliği önlemlerinin hiçbiri uygulanmıyordu neredeyse. Bir gün kaptan köşkündeyken iş güvenliği uzmanı geldi. ‘Kaskınız var mı’ diye sordu, kaptan bana karşıdan kaş göz işareti yapıyor. Ben orada ‘hayır’ diyemezdim, ‘hayır’ desem stajım biterdi. Bir de şu var: İş güvenliği uzmanı hiçbir zaman ‘Kaskın nerede’ diye sormadı, ‘Kaskın, paletin var mı’ diye sordu sadece. Uzmanlar da şirketin tanıdığı olduğu için formalite olarak sorup gidiyorlardı.”
KAPTANA ÇAY GÖTÜRMEM BEKLENİYORDU
A.T., gemide görev tanımı dışında birçok işi yapmaya zorlandığını da söylüyor. Makine stajyeri olduğu halde makine bölümüne en fazla beş kere gidebildiğini belirten A.T., “Bu da bir stajyer için çok iyi. Çoğu gemide stajyer sadece çaycı, temizlikçi olarak görülüyor, ben yine şanslıydım. Bana halat bağlamamı söylüyorlardı, normalde bu güverte bölümündeki kaptan arkadaşların görevi. Halat bağlama, temizlik konusunda yardım etmem, kaptana çay götürmem bekleniyordu; çünkü yolcu gemisiydi. Öğrenmemiz gereken bir iş varken bunun bize öğretilmemesi, başka işler yapmak zorunda kalmamız insanın zoruna gidiyor.”
UZAK YOL GEMİSİNDE AÇ KALAN VAR
A.T. emeğinin karşılığında az da olsa ücret alabilmiş ama birçok arkadaşının ücretsiz çalıştığını söylüyor: “Aldığım ücret çalışma performansımın üçte birini bile karşılamıyordu. Bu konuda isyan bile edemiyordum meslek lisesinde okuduğum için. Bizim staj üniversiteyi kazanmamızda büyük rol oynuyor çünkü. Üniversiteye gidip rahatlayacağımı umdum hep.”
Yine de diğer arkadaşlarına göre kendisini şanslı hissettiğini dile getiren A.T., “En azından yemek verilen bir gemideydim, benim stajyer arkadaşlarımın gemisinde öğle yemeği verilmiyordu. Kaptan ‘Evden kendin getireceksin yemeğini’ diyormuş, dışarıdan yemek söyleme şansın yok. Kaptan kendine yemek söylese bile stajyere ‘Ben senin yemeğini söylemek zorunda değilim’ diyor. Uzak yol gemisinde aç kalan arkadaşım var benim” diyor.
STAJYER KAPALI MAHALDE ÇALIŞAMAZ
Üniversite öğrencisi B.Z. de güverte stajyeri olarak bir gemide çalışmış. Staj sırasında alanı dışında pek çok iş yapmaya zorlandığını belirtiyor. Mustafa Koç’un bu nedenle hayatını kaybettiği yönündeki iddialara dikkat çeken B.Z., şunları söylüyor:
“Mustafa Koç’un içine girip çalıştığı tankta çalışması için bulunan gemiciler mevcut. Güverte iş disiplin amiri birinci zabit, işin takibini ve kontrolünü sağlar. Stajyer de normal koşullarda en fazla gözlemcilik yapabilir. Gemilerde kapalı mahal olarak tanımlanan yerler var. Günlük kullanım dışı olan, tehlikeli gaz birikintisi bulunabilecek yerler gibi. Tanklar bu kapalı mahal tanımının başında yer alıyor. Kesinlikle ve kesinlikle Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO) ve sözleşmeler stajyerlerin bu alanlarda çalışmasını yasaklıyor.”
UYKUSUZLUK, YORGUNLUK, AZAR
Staj sırasında uykusuzluğun ve fiziki yorgunluğun algıda düşüklüğe yol açtığını söyleyen B.Z., “Yorgunluğun üstüne gördüğünüz psikolojik şiddet de ekleniyor. Her dakika herhangi bir sebepten saatlerce azar işitebilirsiniz. En iyi hatırladığım örnek, bir önceki staj yaptığım gemide ‘Küllük neden bu camın önünde değil de diğerinin önünde’ diye saatlerce azar işitmiştim” diyor.
Gemide sürekli diken üstünde olduklarını anlatan B.Z., şöyle devam ediyor: “Gemi asla durmayan bir araç. İnsanın sürekli uyanık olması gereken bir yer. En basiti, kolunuzu ayağınızı bir yere vurduğunuzda sakatlayabiliyorsunuz, karadaki gibi düşünülmemesi gerekiyor. Geminin limana yanaşma, kalkış, demirleme gibi manevralarında çoğu zaman stajyerler kendi vardiyaları olmasa dahi kaldırılıp manevraya katılıyor. Saat fark etmeksizin kaldırılıyorsunuz ve saatlerce ayakta kalıyorsunuz.”
8-17 DÜZENİNE SADECE GEMİCİLER SAHİP
Gemide 08.00-17.00 saatleri arasında bir çalışma düzenine sadece gemicilerin sahip olduğunu vurgulayan B.Z., “Özellikle güverte zabitleri ve stajyerleri bu durumun dışında. Gece 4’te vardiyaya çıkıyorsunuz, 8’de köprüüstü veya liman vardiyasından çıkıp 8-15 arası güvertede çalışıyorsunuz. Daha sonra tekrar 16-20 arası vardiya var. Çoğu şirket politikasında pazar günü stajyere izin verilmesini kabul eder, ama bu da reel ile tutmuyor. Vardiya boyunca tamamen ayakta kalıyorsunuz, güvertede ayakta kalıyorsunuz, köprüüstünde bir yere yaslandığınızda bile saatlerce hakarete maruz kalabilirsiniz. Her gününüz bu tempoyla geçiyor” diye konuşuyor.
ÜÇ AY BOYUNCA KÂBUS GÖRDÜM
“Önceki staj yaptığım gemiden indikten sonra 3 ay boyunca kâbuslar gördüğünü de dile getiren B.Z., “Benim dönemimde stajda olan 150 kişiye tek tek sorsanız 140’ından benzer olayları duyarsınız. Şu ana kadar gördüklerimi bilerek üniversite tercihi yapacak olsaydım asla bu bölümü seçmezdim” diyor.
Ana Sayfa
Foto Galeri
Genç stajerin gemide ölümü meclis'e taşındı
