Denizciliğin toplumsal değişimlere etkisi
Denizcilik deyip hemen geçmemek gerek! Denizler ve denizcilik geçmişten günümüze tarihte çok büyük bir öneme sahip olmuş, bu bağlamda dünyada yaşanan birçok değişim ve dönüşümlerinde tetikleyicisi olmuştur.
Herkes Fransız İhtilali’nin hangi tarihte olduğunu ve sonrasında neler yaşandığını kabaca bilir de hangi süreçlerin neticesinde meydana geldiğini pek bilmez! Aslında işin en önemli kısmı burada gizlidir! Hiç düşündünüz mü acaba neden Alman, İtalyan, İspanyol, İngiliz değil de Fransız İhtilali olmuştur? Fransız İhtilalini tetikleyen, meydana gelen değişim ve dönüşümün nedeni nedir?
Rönesans ile birlikte karanlık Orta Çağ’dan, dini, skolâstik düşüncenin etkisinden sıyrılmaya başlayan sanatçılar ve özellikle de bilim insanları o dönemden başlayarak insanlık açısından son derece önemli değişim, dönüşüm ve buluşların gerçekleştirmesini sağlayabilmişlerdir...
Bu süreçte İtalyan denizcilerden farklı olarak Fransız denizciler dünyaya açılarak hem ticaret yapıp hem de sömürgecilik sistemini oluşturarak zenginleşmeye başlamışlardır.
İtalyan denizciler Rönesans döneminde Kudüs’e yolcu taşıyarak zenginleşmişlerdi. Fransız denizciler de uzun yol kat edebilen gemileri sayesinde gerek ticaret yaparak gerekse geri kalmış keşfedilmemiş bakir yerleri bulup sömürerek kısa zaman içerisinde zenginleşmişlerdir.
Zenginleşmeye başlayan Fransızlar kendilerini sanata, okumaya ve araştırmaya vermişlerdir. Bu dönemde özgürlük ve bağımsızlık en çok ilgilerini çeken konuların başında gelmiştir.
Jean-Jacques Rousseau, Fransız İhtilalini en çok etkileyen kişi olmuştur. Rousseau dışına ünlü filozoflardan Platon, Sokrates ve Aristotales’in de fikirleri ile Fransız halkını önemli ölçüde etkilemiş olduğunun altını çizmek gerekir.
Sonuç itibarı ile denizcilik sayesinde İtalya’da zenginleşen halk Rönesans’ı, Fransa’da zenginleşen halk ise Fransız İhtilalinin meydana gelmesini sağlamıştır.
***************************************
Denizciliğin Rum ve Yunan Toplumuna Etkisi
Osmanlı içersinde azınlık statüsünde bulunan Rum ve Yunan toplumu nasıl devlet sahibi oldu? Rum ve Yunan toplumunun devlet sahibi olmalarının altındaki en önemli etken de denizcilik faaliyetleridir.
Günümüzde dünyada en büyük deniz işletmelerinden üçüncüsü Rum ve Yunan toplumudur! Bu nasıl mı oldu? Gelin hep birlikte bu konuya kısaca bakalım…
İtalya ve Fransa’daki denizcilerin kısa zamanda zenginleşmeleri ve bulundukları coğrafyada önemli sosyal değişimleri tetiklemeleri öyle anlaşılıyor ki Rum ve Yunan toplumunun da dikkatlerinden kaçmamıştır.
Rum ve Yunan denizciler Osmanlı içerisinde aynen İtalyan ve Fransız denizciler gibi yıllarca deniz aşırı ticaret yaparak zenginliklerine zenginlik katmışlardır. Öyle ki Rusların, Osmanlı içersindeki Ortodoksların hamisi olması ile birlikte bu sürecin zirve yaptığını söylersek yanlış olmaz.
Bu duruma kısaca bir açıklama getirmek gerekiyor. Deniz aşırı ticaret yapan Rum ve Yunan denizcileri İtalyan ve Fransız denizcilerden ayıran çok önemli bir imtiyazları söz konusu olmuştur.
Şöyle ki, Rum ve Yunan denizciler dönemim ilk çifte pasaport kullanma imtiyazına sahip olmuşlardı. Rum ve Yunan gemileri Osmanlının etkisinde ve iyi ilişkileri bulunan bölgelere gittiklerinde Osmanlı Bayrağını, Hıristiyanların etkin oldukları bölgelere gittiklerinde ise Rusların, Ortodoks kimliklerine uygun Bayrakları kullanmışlardır.
Bu sürecin sonucunda zenginleşen Rum ve Yunan şair, yazar ve sanatçılar Megali İdea, yani Büyük Fikir anlayışını ileri sürerek Yunanistan’ın bağımsızlık mücadelesini başlatmışlardır.
Büyük Fikir” anlamına gelen Megali İdea, Yunanlı şair ve ulusal kahramanlarından Rigas Ferreros tarafından ilk kez 1791’de bir harita olarak ortaya konulmuş, bu haritada Yunanistan’ın bağımsızlığı ve ardından sahip olması gereken yerler çizilmiştir.
Batı Anadolu, Batı-Doğu Trakya, Ege Adaları, Girit, Rodos, Kıbrıs, hatta İstanbul Yunan toprakları olarak gösterilmiş ve tüm bu bölgeler alınması gereken yerler olarak ifade edilmiştir. Bu haritada ayrıca Yunanca konuşulan tüm yerlerin Büyük Bir Helen Cumhuriyeti çatısı altına alınması da öngörülmüştür… Yunanistan’ın 1830 yılında bağımsızlığı ile başlayan bu süreçle birlikte Yunanistan Osmanlı toprakları aleyhine genişlemesini sürdürmüş, Rumca konuşan ve bu haritada belirtilmiş bazı yerleri almayı başarmıştır. Kıbrıslı Rum sosyolog Kyriacos Markides Yunan Megali ideasını tanımlarken; tüm Yunanlıların Bizans İmparatorluğunun yeninden canlandırılacağı ve tüm Yunan topraklarının bir kez daha büyük Yunanistan bayrağı altında birleşeceği hayali olarak tanımlar ve bu Panhellenik ideolojiyi İstanbul’un Türkler tarafından fethine kadar götürür. Ayrıca Markides’e göre Kıbrıslı Rumlar kültürel ve tarihsel olarak Yunan olduklarını düşündükleri için Megali İdea geniş kitlelere hitap etmiştir.
Keza, 1960’da Rumların Kıbrıs’ta bir devletin kurucu ortağı olması da yine yukarıda anlattığım süreçlerin neticesinde söz konusu olmuştur.
Meselenin özüne dönecek olursak, denizcilik faaliyetleri ile zenginleşen denizciler dünyada önemli değişim ve dönüşümlere neden olmuşlardır.
Günümüzde Türkiye’ye Doğu Akdeniz’de, Libya’da ne işin var diye soranların bu anlattıklarım konusunda neler düşündüklerini çok merak ediyorum? Binlerce kilometre öteden gelen küresel ölçekteki aktörler gelip burnumuzun dibindeki bize ait deniz yetki alanlarını oldubittilerle gasp etme girişimleri karşısında acaba ne yapmamız bekleniyor?
Türkiye ile KKTC uzun yıllardır uluslararası hukuk zemininde sağduyulu ve akılcı bir biçimde hak hukuk ve menfaatlerini korumaya yönelik olarak mücadele vermektedirler. Bunun aksinin olması beklenebilir mi?
Ana Sayfa
Foto Galeri
Denizciliğin toplumsal değişimlere etkisi