Hüseyin Çoban Karadeniz'in azgın sularını, kestane ağaçlarını bırakıp İstanbul'a okumaya gitti. Yurt çapında tanınan bir mühendis oldu. Yıllar yılları kovaladı, yaptığı tekneler bir bir okyanuslara açıldı ama Karadeniz'in azgın suları aklından hiç çıkmadı. Karar verdi, Bartın'a dönüp kendi tersanesini kuracaktı. Yaptı da... Sırada Osmanlı donanmasını baştan yaratan ustaların, işsizlikten yıllar önce İstanbul'a göçen torunlarını yuvalarına geri döndürmek vardı. Ters göçü de sağladı. Onu ilk gördüğüm an tam da zihnimde canlandırdığım gibiydi. İstanbullu bir beyin cerrahının siparişi olan 12 metre teknenin yapımında kullanılacak kestane ağaçları arasında kaybolmuştu.

 

Kendinizden bahseder misiniz?
Aslen Safranboluluyum. İTÜ'de Gemi Mühendisliği okudum. Bir süre İstanbul'da çalıştıktan sonra 90'larda hayatımı Bartın'da sürdürmeye karar verdim. Tekkeönü'nde ahşap tekne yapımı atölyesi kurdum.

Tek başınıza mı?
Karadeniz'in en iyi tekne ustaları İstanbul'a göç etmişti. Orada tersanede ya da gecekonduda yaşamak bile daha cazip gelmişti. Modern tekneciliği öğrendikten sonra geleneksele dönmek istememişlerdi haklı olarak. İlk iş geleneksel yöntemlerle teknolojiyi birleştirdim. Yıllarca idare edecek müşteri ayarladım. Onları bir bir memleketlerine çağırdım. Hem masrafları sıfıra düştü hem de evlerine dönmenin mutluluğuyla çalıştılar.

Karadeniz'in meşhur aksi ihtiyarlarını da mı?
Onlarla ortayı bulmaya çalışıyoruz. Benim en eski ustabaşımın oğlu bizimle şimdi. Babası yakında bırakacak. Karadeniz insanı çalışkandır, yol gösteren olsun yeter. Şu an 20 kişiyiz ve ekibin yarısı baba–oğul.

Siz de emektar ustalardan yeni şeyler öğreniyor musunuz?
İstediğin kadar oku, iki ağacı iyi öptürememişsen bırakır tekne kendini. Ağaçla denizin suyuna gitmen lazım. Her malzeme canlıdır. Kesitine bakıp "Ağaç böyle dönecek" diye tahmin etmen lazım. Buranın kestane ağacı tıpkı insanı gibidir, zordur ama çözersen en sağlamıdır. Bunları hep ustalarımdan öğrendim.

 

AHŞABI TERK ETMEYEN BÖLGE

Ahşap bir tekne hangi aşamalardan geçtikten sonra hazır hale gelir? İnsan vücudunda ne varsa teknede de o var. Omurga, iç kirişler, kolonlardan oluşan iç yapı kuruluyor öncelikle. Ardından dış kaplaması yapılıyor, sonra iç mekânları, yaşama alanları ve güvertesi oluşturuluyor. Türkiye'nin her yerinde tekne yapılıyor ama daha kolay ağaçlar kullanılıyor. Mesela çam. Bir milimetre rendelemek için iki git-gel yeterli, kestane ve meşede yedi-sekiz defa gidip gelmeniz gerekir. Bizim bölgemiz işçiliği zor olmasına rağmen kaliteli ve sağlam ağaç seçiyor.

Teknelerinizde ne tür malzemeler kullanıyorsunuz?
30 yıldır tüm dünya fiberglas denen plastik malzemeyi kullanıyor. Ama görüldü ki fiberglas güneş ışınlarına on yıl dayanıyor. Çeşitli sebeplerle doğala dönüş başladı. Biz şanslıydık; çünkü ahşabı terk etmeyen bir bölgede yaşıyorduk. Dünyadaki en iyi teknolojiyi uygulayabilir durumdayız. Şu an üzerinde çalıştığım tekne ahşap üzerine cam lifi ve petrol türevi, kewler, elyaf, epoksi gibi malzemelerle yapılıyor. En iyi yöntem bu; hızlı ve dayanıklı... Ama ahşap teknelerin de hâlâ meraklısı var.

Tekkeönü'nün geçmişi hakkında bilgi verebilir misiniz?
Tekkeönü tekne yapımında Türkiye'nin en önemli bölgelerinden biri sayılıyor. Senelerce babadan oğula geçen bu meslek taka, çektirme, alamatra gibi yeni tekne türlerini de ortaya çıkarmış. Tekkeönü, Kurucaşile, Amasra ve Bartın Irmağı'nın kenarları tekne yapım yerleri. Yüzyıllarca Osmanlı Donanması'na tekne yapmış buranın insanı. Karadeniz'in girintisi az olduğundan kötü havalarda sahile ulaşmak için sağlam tekneler yapmak lazım. İkinci Mahmut döneminde donanma burada yapılan teknelerle yenilenmiş. 1960'lara kadar yol yokmuş burada. O yüzden herkesin teknesi varmış. İneklerini, yemeklerini taşırlarmış, öbür köyden gelini bile tekneyle getirirlermiş.

Siz bir de okul açtınız burada değil mi?
Kurucaşile Ahşap Yat inşaat Meslek Lisesi Türkiye'nin ilk ve tek ahşap tekne yapım okuluydu, bizden sonra dokuz tane daha açıldı. Ahşap tekne yapımıyla ilgili eğitim veriliyor. İngilizce de öğretiliyor. Müfredat programını ben hazırladım. Gemi İnşaat Teknolojisi, Ahşap Yat Yapımı, Yat Tipleri ve tarihçesi derslerini veriyorum. Anlayacağın, ustalarıma öğrettiklerimi, yan tersanenin çırağına da aktarıyorum.

Kimse yapmaz vallahi, boynuz kulağa geçer diye...
Ekipsek hepimiz iyi olmalıyız. Her tekne kulaktan kulağa konuşulur, bunu unutmamak lazım.

Sıradışı neler çıktı şimdiye kadar bu tersaneden?
İngilizlerin 400 sene öncesinin ünlü Korsan Kalyonu "Golden Hind"i yeniden yaptık. Üç direkli, altı yelkenli, topları olan, dünya turu yapmış bir gemi bu. Tersanemize ve yöremize epey prestij kazandıran bu tekne tam deli işi, herkesin yapabileceği bir şey değil. "Aegean Odysseus" adlı tekne, dünyada yılın en iyi 20 yatını tanıtan Boat İnternational'ın "The World of Sail 1999" katoloğunda ikinci sırada yer aldı. Tersanemizden çıkış fiyatının iki katına Yunanistan'a satıldı. Bodrum kupasını sürekli kazanan "Akın'a" ve "Nostalgia" 20 yıldır Bodrum guletleri ile yarışıyor. Ünlü İngiliz tasarımcı Bill Dixon tasarımı "Anitta" isimli tekmeniz "Mutluluk" filminde rol aldı.

 

Yakın zamanda neler var?
Şimdilerde 12 metre boyunda "CsB 42" modeli kompozit teknelere devam ediyoruz. Ayrıca 40 metre bir mega yatı da Belçika'lı bir müşterimiz için hazırlıyoruz. 

Deniz âşığı olmak dışında müşteri profiliniz ne?
Doktor müşterim fazla, bu son tekne de bir beyin cerrahının. Doktorlar gidip fuardan almıyor, kendine özel istiyor, sabırla bekliyor. Bu bir yıl sürecek mesela. 

Yani sipariş üzerine mi çalışıyorsunuz?
Evet, müşteriler bizi buluyor. Yüzde 25-30 yurtdışına iş yapıyoruz. 50'nin üzerinde tekne yaptık. En az 20 tanesi bilinen tekneler...

Yanınızda çalışanlar maaş mı alıyor?
Değerli bir iş yapıyoruz ve herkes karşılığını alıyor. 20 senedir beraber çalıştığım ustalar iyi para kazanıyor. Yetiştirdiklerim 800 lirayla başlıyor. 

12 metre bir tekneyi yapmak ne kadar zaman alıyor?
Yaklaşık bir yıl. Yılda ortalama üç tekne yapıyoruz. Belçikalı bir müşteri için 40 metre bir tekneye başlayacağız, onun yapımı iki seneyi geçecek. 

Maliyetleri nedir teknelerin?
Şu an yaptığım 12 metre tekne normalde 200 bin Euro ama ben 150 bin Euro'ya yapıyorum. Avrupa'da bir fuara götürsek 300 bin Euro'ya satılır. Jeaneau, Beneteau ayarında tekneler yapıyoruz. Bahsettiğim Belçikalının 40 metre teknesi bölgenin en büyük teknesi olacak. İki buçuk milyon Euro'ya malolacak. Altı kişiyle daha görüşmüşler. Avrupa'da yaptırsa iki katını öder. 

Çok parası olmayan tekne sahibi olabilir mi?
Bir otomobil alacak paranız varsa tekne de alabilirsiniz. Yedi metre minimum konfor için yeterli. Yedi metre bir tekne 30 bin liraysa, 14 metre tekne 60 değil 300 bin lira oluyor. Rakam epey artıyor.