Gemi inşa sanayi ‘S.O.S’ veriyor
70’i aktif 120’nin üstünde tersane yatırımcısının gözü kulağı yeni teşvik sisteminde. Çünkü tersanelerin kızaklarındaki projelerin çoğu yıl içinde suya inecek. 2013’te ise teslimi görünen dokuzu askeri proje olmak üzere sadece 17 gemi bulunuyor. 2013 sonrası ise 300 gemi yapma kapasitesine sahip tersanelerin sipariş defterlerinde yeni gemi inşa projesi bulunmuyor.
Dört yıl önce büyük kısmını kimyasal tankerlerin oluşturduğu 600’e yakın projenin bulunduğu tersanelerin sipariş defteri, 2013 sonrası sıfırlanıyor. 2014’te teslimi görünen sadece 10 askeri proje bulunuyor. Bu acı tablo yerli tersaneleri ‘bakım onarım’a yöneltti. Tersanelerin sahip olduğu 7 adet kuru havuz sayısı yeni yatırımlarla 29’a çıkacak. Bazı tersaneler ise yeni yüzer havuz inşa etmeye ve satın almaya başladı.
İhracatı artıracak ve cari açığı düşürmeyi sağlayan yeni teşvik sistemi ay sonunda açıklanacak. Türk gemi inşa sanayisinin de gözü kulağı yayımlanacak bu yeni teşvik sisteminde. Çünkü sektör temsilcileri kabinenin en önemli bakanlarından gemi inşa sanayisinin de bu teşvik sisteminde yer alacağına dair söz aldılar. Fakat teşviklerin tersanelere yönelik ne şekilde olacağı bilinmiyor. Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, yeni sistemde dış ticaret ve cari açığa neden olan ithal ürünlerin Türkiye’de yapılmasını sağlayacak teşviklerin olacağını vurguluyor. İhracatı artırmak için de sanayi bölgelerine yeni teşvikler verilecek.
Türk gemi sanayi ve tersaneler bu anlamda büyük önem taşıyor. Türk tersanelerinde inşa edilen gemi ve teknelerin büyük kısmı yabancı müşterilere ait. Bir geminin inşasında yerli sanayi kullanım oranı yüzde 60’lara ulaşsa da katma değeri yüksek ekipmanlar ise Avrupa’dan ithal ediliyor.
Bu anlamda Türk gemi inşa sanayisinin yeni teşvik sistemine girmesine kesin gözüyle bakılıyor. Fakat yeni teşviklerin daha çok ar-ge yatırımları ve inovatif projeleri içermesi bekleniyor. Bu şekilde yayımlanacak bir teşvik sisteminin, siparişe göre gemi inşa eden ve proje üretme de sıkıntısı yaşayan Türk gemi inşa sanayisinin yarasını ne kadar saracağı merak konusu.
Gemi İnşa Sanayiciler Birliği’nin hükümetten beklentisi, uygun koşullu yeterli hacimde kredi ve garantiler. Sektörün genel beklentisi rekabet edebilmek için rakiplerine sağlanan devlet yardımlarının Türk tersanelerine de sağlanması.
Gemi ve Yat İhracatçıları Birliği Başkanı Başkanı Başaran Bayrak’a göre yeni teşvik sisteminde sadece inovatif projelere destek olursa sektör için çok da bir anlam ifade etmeyecek. Sektörün standart üretimlerinin de desteklenmesi gerektiğini düşünen Bayrak, “Bizim beklentimiz mutlaka yatırım tesislerinin desteklenmesi, yeniden hayata geçirilmesi. Gemi inşanın belirli bir süre için de olsa her türlü şekilde desteklenmesi şart. Böylece uluslararası rekabetçilik gücümüzü artırabiliriz” diyor.
Kapasite % 250 arttı ama…
Türkiye genelinde aktif çalışan 72 tersane bulunuyor. Bu tersanelerin toplam kapasitesi ise 3.5 milyon dwt. Türkiye’nin gemi inşa kapasitesi sekiz yılda yüzde 250 arttı. Ulaştırma ve Denizcilik Bakanlığı verilerine göre; yatırım projesine başlanmış fakat ekonomik kriz nedeniyle yatırımları durdurulmuş tersane sayısı ise 57.
Aktif tersanelerin büyük kısmı yeni sipariş bulamadığı için gemilerin bakım onarım faaliyetlerine yöneldi.
Kapasite kullanımı % 5’in altına düşüyor
Gemi ve Yat İhracatçıları Birliği’nin hazırlamış olduğu ‘Gemi İnşa Raporu’na göre; Eylül 2011 itibariyle Türk tersanelerinin sipariş defterinde toplam 900 bin dwt’lik gemi projeleri bulunuyor. Projelerin toplam finansal değeri ise 1.9 milyar dolar. Bu sipariş defteri römorkörden balıkçı gemisine kadar bütün projeleri içeriyor. 2012 yılında teslimi görünen 92 adet proje bulunuyor. Bu projelerin 23’ü römorkör, 21 tanesi ise askeri gemi projelerinden oluşuyor. Tanker ve kargo gemilerin defterdeki payları ise 17’şer gemi ile eşit sayıda. 2013 ve sonrasındaki yıllarda teslimi görünen siparişler incelendiğinde ise ürkütücü tablo gözler önüne çıkıyor. 2013 yılında teslimi görünen kargo gemisi ve tanker sayısı sadece iki, römorkör sayısı ise bir adet. 2013 yılında teslimi görünen toplam proje sayısı ise sadece 17. 2014 ve sonrasında ise sadece 18 adet askeri projenin teslimi görünüyor. Orta tonajda yılda 300 gemi üretme kapasitesi bulunan Türk tersanelerinin bu yıl yeni gemi siparişleri alamaması halinde 2013 ve sonrasındaki kapasite kullanımı yüzde 5’in altına düşecek.
Gemi inşa edemez hale gelebiliriz
Bu da halihazırda 40 binlerden 10 bine düşen sektördeki istihdam sayısının daha da düşmesi ve sektörde işgücü kaybı tehdidini ortaya çıkarıyor. Rusya örneğini gösteren GİSBİR Başkanı Murat Kıran “İşçilerimiz başka sektörlere kaymaya başladı. Bu süreç uzadığı takdirde bundan 15 yıl sonra tekrar start-up yaptığımız zaman bugün Rusya’nın yaşadığını yaşamakla karşı karşıya kalacağız ve işçi bulamayacağız” diyerek yaklaşan felaketin altını çiziyor.
“Kuru havuza sahip mevcut tersane sayısı 7, yatırım ve inşası devam eden projelerle birlikte kuru havuza sahip tersane sayısı 29’a çıkacak. Ayrıca bazı tersaneler yüzer havuz satın alma ve iyeni inşa etme planları yapıyor”
Ana Sayfa
Foto Galeri
Gemi inşa sanayi ‘S.O.S’ veriyor