Orkinos kotasında 'AB oyunu'
Orkinosta önemli bir ihracatçı olmasına karşın, bu yıl ilk kez “ülkesel orkinos avlanma kotası” alacak olan Türkiye'nin, AB'nin olumsuz tutumu nedeniyle “hak ettiği” kotayı alamadığı belirtiliyor.
Uluslararası Atlantik Balıklarını Koruma Komisyonunun (ICCAT), 29-31 Ocak'ta Japonya'da yapılan toplantısında, 2 bin tondan az olmamak üzere orkinos avlanma kotası almayı hedefleyen Türkiye'ye, 918 ton avlanma kotası verildi. Türkiye, kararı veto ederken, karara karşı hukuki süreci de başlatmak üzere hazırlıklara girişti.Türkiye ayrıca, 2 bin 800 ton “self kota” ilan etti. Ancak, ICCAT, bu kotayı onaylamadığı için, 918 tonun üzerindeki bütün avcılıktan elde edilen orkinosun ihracatında, Türkiye yaptırım ile karşılaşabilecek.
2003 yılında ICCAT'a üye olan Türkiye'ye ilk kez bu yıl, Ocak ayında Tokyo'da yapılacak toplantıda, “ülkesel kota” tahsisi yapılacaktı. Türkiye, 42 üyesi bulunan ICCAT'ın, 2007 için 29 bin 500 ton olarak belirlediği Akdeniz avlanma kotasından yüzde 10 pay almayı hedeflerken, 2 bin tonun üzerindeki bir kotada da mutabakat sağlamayı planlıyordu. Ancak, AB'nin tutumu nedeniyle, Türkiye'ye tahsis edilen kotanın 918 tonda kaldığı belirtiliyor.
Orkinos Yetiştiricileri ve İhracatçıları Derneği Başkanı, Ege İhracatçıları Birliği Su Ürünleri Komisyonu Başkanı ve orkinos yetiştiricisi olan AQUA Grup'un ortağı Nedim Ambar, “ICCAT toplantısında, AB'nin oynadığı kirli oyun yüzünden, Türkiye'nin hak ettiği kotayı alamadığını” öne sürdü. Aynı zamanda, orkinos ile ilgili düzenlemeler konusunda Tarım ve Köyişleri Bakanlığına fahri danışmanlık görevini sürdüren Ambar, A.A muhabirine yaptığı açıklamada, “AB'nin konu ile yetkilisi, AB balıkçılarından gelen tepkiyi önlemek, yerini kaybetmemek için Türkiye'ye karşı oyun oynadı, Türkiye'yi karşısına aldı” dedi.
ICCAT'ın geçen yıl Kasım ayında Hırvatistan'da gerçekleştirilen genel kurul toplantısında, 2007 için 29 bin 500 ton avlanma kotası belirlenmesine karşın ülke kotaları konusunda anlaşma sağlanamadığını hatırlatan Ambar, 29-31 Ocak'ta Tokyo'da yapılan kota dağıtım toplantısının ise “AB'nin kirli oyunlarına sahne olduğunu, Türkiye'nin çok büyük ve kirli bir oyuna geldiğini” söyledi.
Kotalar dağıtılırken, ülkelerin yıllar itibariyle ortalama orkinos yakalama miktarlarının göz önüne alındığına işaret eden Nedim Ambar, şöyle devam etti: “Ancak, son toplantıda, Türkiye'nin tarihi hakları, geleneksel yakalama miktarları hiç dikkate alınmadı. AB'nin önderliğinde oyuna geldik. AB heyet başkanı, balıkçılardan gördüğü tepkiyi engellemek, yerini kaybetmemek için, açıkça Türkiye'yi feda etti. Diğer ülkeleri de çeşitli oyunlarla yanına aldı, oyun oynadı. Yılda, ithalat dahil 4 bin ton orkinosu yetiştiriciliğe alan, 5-6 bin ihracat yapan Türkiye'nin tarihi haklarına bakılmazken, AB üyesi, Malta ve Güney Kıbrıs lehine, haksız kararlar alındı. Kota dağıtımı planını, geleneksel hakları gözetilmediği için, Türkiye ve Libya, aynı gerekçelerle veto etti. Toplam, 15 ülkeden 13'ü olumlu oy kullandı. Plan kabul edildi.”
ABD, Japonya, Kanada gibi ülkelerin, Türkiye'ye verilen 918 tonluk kotanın yeterli olmadığını ifade ettiğini, plan oylanana kadar, Türkiye'ye “kararı veto etmezseniz 1500-1600 ton kota verilim” yönünde sözlü teklifler geldiğini anlatan Ambar, ancak ülke olarak en az 2 bin-2,2 bin ton kotayı hedefledikleri için bunu kabul etmediklerini kaydetti.
Ambar, Malta'nın geleneksel avlanma miktarı yıllık ortalama 200-250 tonu geçmezken, AB'nin bunu 400 ton gösterdiğini ve bu ülkeye 350 tona yakın kota verildiğini, Güney Kıbrıs'a da yılda 5-10 ton avlamasına, son yıllarda bunu en fazla 150-200 tona çıkarmasına karşın, geleneksel av miktarı 175 ton gösterilerek 140 ton kota verildiğini söyledi.
Sonuçta bu kotanın AB balıkçıları lehine olduğunu belirten Nedim Ambar, ”Bunlar komedi rakamlar. AB, kotalar dağıtılırken, bütün oyunları oynadı, Türkiye'yi feda etti” dedi. Nedim Abmar, ICCAT'ın toplantılarından önce Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehmet Mehdi Eker'in ilgili ülkelerin bakanlarına mektup yazarak, Türkiye'nin geleneksel avlanma miktarları hakkında bilgi vererek destek istediğini, ancak kotalar belirlenirken bunun da dikkate alınmadığını ifade etti.
HUKUK SÜRECİ BAŞLIYOR
Türkiye'nin kota dağıtım planını veto etmesinden sonra artık hukuki sürecin başladığını işaret eden Nedim Ambar, öncelikle Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ile birlikte strateji eylem planı hazırladıklarını açıkladı. Tarım ve Köyişleri, Dışişleri bakanlıkları, Dış Ticaret Müsteşarlığı ve ilgili diğer bakanlık-kuruluşlarla toplantı yapılarak hareket aşamalarının tespit edileceğini anlatan Ambar, ICCAT'ın BM bünyesinde bir sözleşmeye dayandığını hatırlatarak, konunun BM nezdinde de gündeme getirilebileceğini söyledi. ICCAT'ın 2007 yılı genel kurul toplantısının Kasım ayında Türkiye'de yapılacağını da bildiren Ambar, sorunun burada da tekrar gündeme getirileceğini, 2008-2010 yılına ilişkin kotanın yeniden belirlenebileceğini kaydetti.
TÜRK ORKİNOS YETİŞTİRİCİLERİ NE YAPACAK
Bu yıl için belirlenen 918 tonluk kotanını yeterli olmaması nedeniyle, önceki yıllarda olduğu gibi, Türk firmalarının, diğer ülkelerden, yetiştirilmek üzere avlanmış orkinos ithal edeceğini kaydeden Ambar, şu bilgiyi verdi: “Gemi kiralama yöntemi kullanacağız veya doğrudan ithalat yapacağız. Aqua Grup olarak geçen yıl 150 ton İtalyan balıkçılardan, 100 ton Fransız balıkçılardan ithalat yaptık. Onlar Akdeniz'in uluslararası bölgelerinden avlandı, biz onlardan aldık. Bu yıl da aynı şeyi yapacağız. Dernek olarak da diğer ülkelerin balıkçıları ile görüşüyoruz. Onların balıkçılarını bizim sularımıza getirip, o bölgelerde avlandırıp satın alacağız. Ya da bu ülkeler bizim gemilerimizi kiralayacak, onların kotalarına mahsuben avlama yapıp, onları alacağız. Bu tür çözümler üzerinde çalışıyoruz.”
Türkiye geçen yıl “diğer ülkeler” kategorisinde 800 ton av kotası kullanırken, Malta, Güney Kıbrıs, Akdeniz çevresindeki diğer ülkelerin kotasından ithal ettikleri ile birlikte 4 bin ton orkinosu yetiştiriciliğe almış, 6 bin ton da ihracat yapmıştı. Orkinos ihracatından yılda 80-100 milyon dolar döviz geliri elde ediliyor.
ICCAT'ın bu yıl için belirlediği 29 bin 500 tonluk orkinos avlanma kotasının 17 bin tonunu AB kullanıyor.
Orkinos çiftliklerinin gelişmesi ve kaçak avcılık nedeniyle yaptırımla karşı karşıya kalma riski üzerine, Türkiye, ICCAT'a 2003 yılında doğrudan üye olarak, ülke kotası alma hakkını kazandı. ICCAT, avlanma kotalarını 5 yıllık dönemler için yıllık olarak belirlerken, en son 2002'deki toplantıda, Türkiye üye olmadığı için doğrudan ülke kotası alamamıştı.
Türkiye'de 6 orkinos çiftliği, 12 tane de orkinos işleme tesisi bulunuyor. Mayıs ve Haziran aylarında Akdeniz'de avlanan orkinoslar, çiftliklerde 6 ay beslendikten sonra Japonya'ya ihraç ediliyor. Bu çiftliklerde beslenen orkinosların ağırlığı 600-700 kiloya kadar çıkabiliyor.
Ana Sayfa
Foto Galeri
Orkinos kotasında 'AB oyunu'