Uzmar Römorkör Fabrikası
Fabrika işlenmemiş ya da yarı işlenmiş maddelerin makine, araç ve benzeriyle işlenerek seri imalat yapıldığı sanayi kuruluşudur. Gemiler tersanelerde inşa edilir. Tersanelere fabrika deyimi kullanılmaz.
Uzmar Gemi İnşa Tersanesi gemi fabrikasıdır. Aynı anda devamlı alarak 4-5 römorkör imalatını yapmakta ve ihraç etmektedir.
Uzmar Gemi İnşa Tersanesi'ne fabrika deyimini veren Uzmar Ailesi'nin bir ferdi Kaptan Altay Altuğ'un büyük oğlu Kaptan Kaan Altuğ'dur. Kuşkusuz bu karar kardeşi Y.Müh. Noyan Altuğ ve yeğeni Mutlu Altuğ ile ortak, hatta muzipçe bir karar olarak verilmiş olmalıdır.
Uzmar salı günü Pakistan'ın Karaçi Limanı için inşa ettiği 2 römorkörden önce birincisini teslim etti. İkincisini de bu ay sonunda teslim edecek.
Makalemdeki fotoğraf Uzmar Römorkör Fabrikası'ndaki vincin üstünden çekilmiştir. Dikkatle bakıldığında seri halde inşa edilen römorkörler ve bloklar görülecektir.
Bugün Türkiye'den, özel teşebbüsün yaratıcılığıyla dünyanın hemen her ülkesine römorkör inşa edilmektedir.
1952 yılında ise Türkiye Devleti adına römorkör ithal ediliyordu. Hatta devlet tersanelerini yenileme programı dahilinde Almanya'dan muhasebe memuru talep edilmişti.
Hayal kırıklığı dolu bir seyahat
O yıllarda kocaman devlet memurları komisyonlar kurar ve Almanya, Hollanda, İsveç kapı kapı dolaşır, aylarca oralarda kalır, inceleme yaparlardı!
Denizcilik Bankası o yıllarda devletin deniz ticaretindeki temel gücü demekti.
Onlar da ne kadar gemi ihtiyaçları varsa, bu ülkelere sipariş ederlerdi.
Devletin özel sektör tersaneciliğine ışık tutmayışı bir yana, tersaneciliğin önüne hep "Dışarıdan gemi almak varken neden Türkiye'de tersane yatırımı yapılsın" engelleri çıkarılırdı.
O yıllarda Denizcilik Bankası adına römorkör dahi başka ülkelerden sipariş edilmektedir. Özel sektör tersaneciliği olmadığı gibi, ticaret gemiciliği de devlete ait bir sektör sayılmaktadır. Önümde 5 Aralık 1952 tarihli bir belge var.
Denizcilik Bankası Türk Komisyonu, Hollanda Den Haag'da bir heyet halinde sipariş edilmiş olan gemilerin inşaat durumlarını ve inşaatı gecikmiş olan römorkörlerin durumunu değerlendirmektedir. Buradan Rotterdam'a geçerler. Ayvalık yolcu gemisi Marmara Hattı'nda çalışmak amacıyla sipariş edilmiştir.
Belgeye şöyle bir not düşülmüş: "Türkiye'deki tersanelerimizin Avrupa tersanelerine nazaran tezgâh ve personel eksikliklerini tespit için burada mümkün olduğu kadar fazla tersane gezerek sistemlerini görmeye karar verildiğinden, buna gemi siparişi verdiğimiz tersanelerden başlandı.
Rotterdam'daki Vries Lentach Tersanesi'ne römorkör siparişi verilmişti. Yıl 1952 olmuş ve biz Hollanda'da römorkör inşa ettiriyoruz. Tersaneyi gezdik!
Tersane basit, fakat temiz ve bizim Hasköy Tersanesi'nden de ufak olmakla beraber modern metotların uygulanması sayesinde 120 işçi ile çok iş yapmaktaydılar."
Heyet öğleden sonra Ayvalık'ın eşi olan Gemlik gemisinin inşa edildiği Rotterdam'da Maas Nehri üzerindeki Boele Tersanesi'ne giderek bu tersaneyi inceler.
Boele Tersanesi çok modern olmamakla beraber kuvvetli vinçlerle donatılmış ve atölyelerine modern oksijen kesici cihazlar konulmuştur. Şehrin dışında bulunan bu yerde işçi iskanı mühim bir sorun olmakla birlikte, fabrika ve belediyenin katılımı ile işçilere güzel evler inşa edilmiştir.
Heyet Beşiktaş sınıfı 300 yolcu kapasiteli motorlu gemilerimizi inşa etmiş olan L. Smit Tersanesi'ne gider. Bu tersane en modern yöntemler üzerine inşa edilmiş olup, gerek imalat ve gerekse planlama ve hesap metotları ile çalışmaktadır.
Denizcilik Bankası komisyon üyeleri tersaneleri gezmeyi sürdürür ve Amsterdam'dan hareketle Yalova sınıfı gemilerin inşa edildiği Verschure Tersanesi'ne giderler. Tersane aynı zamanda bir gemi makine imalat fabrikasıdır. Su türbini, şeker fabrikaları için makineler imal ve tamir etmektedir. Bu sebeple 800 işçisinin yüzde 60'ı makine ve yüzde 40'ı tersane işçilerinden oluşmaktadır.
9 Ekim günü IHC Tersaneler grubunun merkez ofisinde Colendrander ile Türkiye'deki tersanelerin iyileştirilmesi, personel ve tezgâh ihtiyaçları üzerindeki çalışmalar başlar.
Colenbrander yetki alanının kısıtlı olduğunu belirterek: "Tersanelerinizden biriyle ortaklık ve teknik yardım, yalnız kısıtlı sayıda personel yardımı, yalnız bir yönlendirici uzmanın gönderilmesi gibi şıkların hangisinin IHC'yi ilgilendireceği ancak yönetim kurulu üyelerinin toplantısından sonra kararlaştırılabilir" der.
Öğleden sonra Denizcilik Bankası adına alüminyum spor teknelerinin inşası üzerindeki uygulamayı görmek için Rotterdam dışındaki Dontracht kasabasında uçak ve cankurtaran filikaları gibi sanayiye hitap eden De Schelde fabrikasına giderler.
Almanya'dan muhasebeci isteniyor
Ulvi Yenal Rotterdam'daki Van Vliet Tersanesi'ne giderek inşa edilmiş olan 2 römorkörü görür. Müteakip günlerde yassı mamul çalışan hadde haneleri gezerler. Van de Verf Tersanesi'nde koster tip gemilerinin inşaatı hakkında bilgiler alırlar.
Nihayet gerçeğin ta kendisiyle karşılaşırlar. IHC Grubu yönetim kurulu üyeleri toplanmış, Türkiye'de tersanelerin yeniden organize edilerek gemi inşa eder hale gelmesine yönelik işbirliği önerisinden memnun olmadıklarını açıkça "Beklenen ihtiyaçlarının karşılanamayacağı" tarzındaki bir bahaneyle ifade etmişlerdir.
Yapılan öneri kendilerine ait bir kısım pazarın kapanacağı şeklinde değerlendirilerek hiç iyi şekilde karşılanmamış ve Türk tersanelerinde gemi inşaatını unutup, gemi onarımı ile yetinilmesinin doğru olacağı önerilmiştir.
Hamburg'da ise Türkiye'deki tersanelerin yeniden canlandırılması için çareler peşinde görüşmeler yapılır. Tersaneleri modernleştirmek için sadece donanıma değil, uzman personele de ihtiyaç vardır. Raporda şu bilgiler yer alır: "Personel ihtiyacımız 1 üst kademe organizatör, 2 (Betrielsleiter) makine tekne işletme mühendisi, 2 konstrüksiyon bürosu şefi, 4 ustabaşı, 1 planlama ve iş hazırlama bürosu mühendisi, bir fiyat tahmin bürosu şefi ve 1 muhasebe şefi olmak üzere 12 kişidir.
Bilhassa Hapag Hans'a giderek Başkan Dr. Vogler ile görüşme yaptık. Dr. Vogler bize gerek direktör ve gerekse muhasebeci bulmaya söz vermiştir."
Efendim, yanlış okumadınız!
1952 yılında Türkiye, tersanelerini modernize etmek için uzman personel aramaktadır ve hatta Almanya'dan muhasebeci talep edilmektedir.
Ana Sayfa
Foto Galeri
Uzmar Römorkör Fabrikası