Taşımacılığı artan Türkiye'de yeni rotalar gündeme geliyor
Lojistik operasyonların hızlı ve pratik şekilde gerçekleşmesini sağlayan konteyner taşımacılığında Türkiye’nin artan ticaret hacmi yeni yatırım hedeflerini belirliyor. İhracat yapan illerin sayısı artarken, Doğu-Batı yönünde Türkiye, BTK Demiryolu ile alternatif rota geliştiriyor.
Global mal ticaretin en çok ihtiyaç duyulan, bu açıdan en hızlı gelişen alanlarının başında konteyner taşımacılığı yer alıyor. Dünyada taşımacılığın yaklaşık yüzde 85’i denizyolu ile yapılıyor. Konteyner taşımacılığı ise deniz taşımacılığının da en çok gelişen alanı olmasıyla dikkat çekiyor. 1980’li yıllardan günümüze deniz taşımacılığında gemi tiplerinin payının değişimi; tanker ve genel yük gemilerinde düşüşe işaret ederken, konteyner taşımacılığında artışı gösteriyor.
Kızıldeniz krizi ile rotalar Ümit Burnu’na çevrildi
Küresel konteyner taşımacılığında mal ve hizmet akışını etkilen yeni bir kriz 2023 sonunda patlak verdi. İsrail’in Gazze’ye müdahalesiyle Yemen’deki Husiler, Kızıldeniz ve Babu’l Mendeb Boğazı’nda İsrail ile bağlantılı olduğu düşünülen ticari gemilere saldırılar gerçekleştirdi. Geçen yıl aralıkta yoğunlaşan saldırılar, küresel deniz ticaretinin yüzde 15’inin yapıldığı Süveyş Kanalı’nda gemi trafiğinin gerilemesine neden oldu.
Ticari gemiler bu sorunu ilk etapta rotalarını Ümit Burnu’na çevirerek aşmaya çalıştı. Akdeniz’i Kızıldeniz’e bağlayarak Asya ve Avrupa arasındaki en kısa rotayı sunan Süveyş Kanalı yerine Ümit Burnu’na yönelmek hem teslimat sürelerinin uzamasına hem de yakıt tüketiminin artmasına neden oldu.
Boş konteynerler krize yeni boyut kazandırdı
Kızıldeniz’de yaşanan bu krizin etkileri günümüzde giderek azalıyor olsa da Ümit Burnu’nu dolaşan konteyner gemisi sayısında yüzde 260’a varan oranda artış gözlendi. Kızıldeniz krizi sürecinde ayrıca boş konteynerlerin Uzakdoğu’ya geri dönüşünde yaşanan aksama da bir başka sıkıntıya yol açtı. Dünya konteyner taşımacılığında en yüksek hacimlere ulaşan Çin’de boş konteyner dönüşünde yaşanan aksama, ana limanlarda ekipman sıkıntısı doğmasına yol açtı. Birçok Avrupa ülkesinde talebin arttığı döneme denk gelen bu sıkıntı Avrupa’da fiyatların artmasına da yol açtı.
Çin-Türkiye arası 2 gün kısalacak
Türkiye’nin artan ihracatı ve olası jeopolitik riskler konteyner taşımacılığında yeni yatırımları ve hizmet çeşitliliklerinin artmasını gerektiriyor. 2024 yılının mayıs ayı itibarıyla Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu (BTK) Gürcistan’dan geçen bazı bölümlerindeki modernizasyon ve genişletme çalışmalarının tamamlanmasıyla yük taşımacılığı yeniden başladı. Azerbaycan’ın başkenti Bakü’den başlayan, Gürcistan’ın Tiflis ve Ahılkelek şehirlerinden geçerek Kars’a uzanan 829 kilometrelik demir yolu hattı sayesinde Avrupa ile Çin arasında yük taşımacılığı kesintisiz sağlanabiliyor.
Çin-Türkiye arasında Orta Koridor ve BTK Demiryolu hattı üzerinden yapılan blok konteyner trenlerinde hedef orta vadede yıllık 200 blok trene, uzun vadede ise yılda bin 500 blok trene ulaşmak. Ayrıca Türkiye ile Çin arasındaki toplam seyir süresinin ise 12 günden 10 güne düşürülmesi hedefleniyor. Söz konusu rotada gerçekleştirilen taşımalarda önemli bir nokta oluşturacak Kars Lojistik Merkezi ise 2021 yılının mayıs ayında hizmete açılmıştı.
Karayolu taşımacılığının payı düşerken demiryolu artacak
Konteyner taşımacılığında bir diğer önemli taşımacılık çeşidi olan demiryolu için de Türkiye’de adım atılıyor. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, 2053 yılı hedefleri doğrultusunda karayollarındaki yüzde 72’lik yük taşımacılığı payını yüzde 57’ye düşürme ve demir yollarının yüzde 5 olan taşımacılık payını ise yüzde 22’ye yükseltme planını açıkladı. Bakanlı ayrıca 2053 yılına kadar günümüzde 13 olan lojistik merkez sayısını 26’ya çıkarmayı hedefliyor.
Türkiye’nin global mal ihracatındaki payı artıyor
Türkiye ise Doğu-Batı aksında sunduğu alternatif rotalarla konteyner taşımacılığında çeşitli adımlar atıyor. Jeopolitik krizler ile Türkiye’ye yönelen talebin yanı sıra konteyner taşımacılığında elde edilecek kazanımlar ihracat yapan firma sayısını artırma, ihracat menzilini artırma ve maliyetleri düşürme olanağı tanıyor. 2023 yılı itibarıyla Türkiye’de ihracatı 1 milyar dolar seviyesini aşan il sayısı 30’a ulaştı. Türkiye’nin mal ihracatı 2023 yılı itibarıyla 255,4 milyar dolar, hizmetler ihracatı ise 101,7 milyar dolar oldu. Aynı dönemde Türkiye’nin dünya mal ihracatındaki payı yüzde 1,08’e, hizmet ihracatındaki payı ise yüzde 1,30'a yükseldi.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından paylaşılan “Limanlarımızda Gerçekleştirilen Konteyner Elleçleme İstatistikleri” doğrultusunda 2023 yılında 12 milyon 556 bin 401 TEU konteyner elleçlendi. 2024 yılının ilk dört ayında ise 4 milyon 482 bin 347 TEU miktarında elleçleme gerçekleştiği kaydedildi. 2023 yılında gümrük idareleri tarafından 8,3 milyon konteynere gümrük hizmeti verildi.
Ana Sayfa
Foto Galeri
Taşımacılığı artan Türkiye'de yeni rotalar gündeme geliyor
